De Grafiek van Jan Toorop

Toorop’s grafisch werk, ontstaan tussen ongeveer 1890 en 1919 neemt in de prentkunst van Nederland een bijzondere plaats in. Het is niet alleen in ons land maar daarbuiten al spoedig opgemerkt. Bij Toorop ontstond er een lijnenspel dat zich to Jugendstil of Art Nouveau ontwikkelde en als zodanig de kunst zou veroverenen bij uitstek de grafiek. Een gevolg was ook dat de vrije, naturalistische geinspireerde ets en litho aan terrein verloor en schilders zich meer voor de illustratie van boeken begonnen te interesseren en dat ze vignetten, ook omslagen en banden van boeken en tijdschriften ontwierpen. Deze ontwikkeling vond haar neerslag in tijdschriften als The Studio (1893) in Engeland, Van Nu en Straks (1893) in België, PAN (1895), Simplicissimus(1895) en Jugend (1896) in Duitsland en Ver Sacrum (1898) in Oostenrijk. De nieuwe kunst en alles wat daarmee samenhing trok omstreeks 1910 al vrij vlug de belangstelling van het bedrijfsleven en dat wil zeggen van bedrijven waarvan de directeuren hun veranwoordelijkheid ten opzichte van de samenleving beseften.

Omstreeks 1914 maakte Jan Toorop voor Frans Deurvorst een ontwerp voor het beeldmerk van de D.R.U. Deurvorst zelf had een opleiding genoten in Frankfurt aan de Städelschule met naast kunstopleidingen ook onderwijs in tekenen en architectuur en had vandaar een kunstzinnig besef en interesse.

ontwerp villa Zeno
bouwtekening emailleerfabriek Diepenbrock & Reigers door de bekende architect Gerrit Beltman

Dat wel bleek uit de bouw van zijn fraaie eclectische villa Zeno nabij zijn fabriekscomplex in 1896. Daarbij bezat hij één van de grootste Tooropcollecties in particulier bezit. De DRU had inmiddels een innovatieve periode afgesloten, de nieuwbouw van de emailleerfabriek was afgerond en kon zich scharen onder de modernste emailleerfabrieken van Nederland. Om de klant te overtuigen van de kwaliteit werd het etiket een soort “kwaliteitslabel” en of garantiecertificaat. Het bedrijf had de Delftse professor in de metallochemie Kley in dienst die het emaille moest testen en keuren. In het verleden bleek nl. dat kleine stukjes emaille van het gegoten en geemailleerde product zich konden loslaten en appendicitis (blindedarmontsteking) konden veroorzaken.

Hoewel Toorop zich pas in 1905 tot het Katholieke geloof begaf maakte hij in 1901 bovenstaande bandomslag met religieuze motieven voor de Nijmeegse M.C. Nieuwbarn professor aan het Dominicuscollege.

voorstudie affiche Calvé Delft
Toorop Pandorra
Toorop Pandorra

Ook de affiche bereikte in deze jaren haar eerste hoogtepunten. Cabaret, toneelstuk, levensverzekering, levensmiddelen en gebruiksartikelen werden aangeprezen door de ontwerpen van de kunstenaars-grafici.

In 1908 werd de DRU in Denemarken bekroond met een zilveren medaille tijdens een internationale tentoonstelling over kookapparatuur en aanverwant kookgerei met alle soorten en maten gietijzer-en geëmailleerde casseroles. Het affiche/oorkonde is een ontwerp van de bekende Noorse/Deense schilder Louis Moe (1857-1945).


Reacties

Eén reactie op “De Grafiek van Jan Toorop”

  1. Goedenavond,

    Ik heb een versie van “Just Havelaar”, die qua afbeelding volledig overeenkomt met de versie op de site van het RKD. Er zijn twee wonderlijke verschillen. Mijn versie is gedateerd “nov 1904” in plaats van “nov 1926” en mijn versie bevat niet de handtekening van Toorop, maar in plaats daarvan de naam “Albert”. Voor het overige is het opschrift exact hetzelfde. Daarbij is Albert onderstreept op precies die plek waar in de RKD-versie de signatuur van Toorop is onderstreept. Bij mij is het jaartal dunner dan in de RKD-versie. Ik weet dat er veel valse grafiek in omloop is, maar het lijkt bij een vervalsing onlogisch om de signatuur van Toorop te vervangen en daarbij het stuk te antedateren. Overigens lijkt 1904 in mijn optiek een logischer jaartal dan 1926 als je kijkt naar de vrij jong ogende Havelaar. Hij is eerder 24 dan 46 op de afbeelding. Heeft u wellicht enig idee wat het bovenstaande zou kunnen verklaren? Alvast hartelijk dank voor uw reactie.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


7 − vijf =